Instrumentenkoffer Landelijk Gebied

Met het vestigen van een voorkeursrecht krijgt de overheid het recht van eerste koop op een onroerende zaak. Hiermee voorkomt de overheid dat bij geplande ontwikkelingen de grondprijzen worden opgedreven. Of dat particulieren of organisaties grondposities innemen die de ontwikkeling van gebieden belemmeren.

Een provinciale of nationale grondbank is een instrument om de grondmobiliteit in het landelijk gebied te verhogen. Hiertoe verwerft de grondbank gronden (en bedrijven) vooruitlopend op de concretisering van beleidsdoelen in gebiedsplannen. Deze gronden kunnen vervolgens via ruil of verkoop ingezet worden voor het extensiveren, omvormen en verplaatsen van boerenbedrijven, voor natuur of voor waterdoelen.

De omgevingsverordening is gericht op het sturen en reguleren van de fysieke leefomgeving. Per provincie is er één omgevingsverordening. De verordening bevat alle provinciale regels en voorschriften voor de fysieke leefomgeving, waaronder regels rondom grondgebruik, water en bodem en natuur .

De waterschapsverordening bevat alle regels over de fysieke leefomgeving die het waterschap stelt binnen haar beheergebied. Per waterschap is er één waterschapsverordening. Met de waterschapsverordening geeft het waterschap uitvoering aan de opgedragen beheertaken, bijvoorbeeld door het opnemen van een vergunningstelsel en algemene regels.

Het omgevingsplan is het belangrijkste instrument van de gemeente voor de regulering van de fysieke leefomgeving. Het is vanaf 1 januari 2024 de rechtsopvolger van het bestemmingsplan en diverse andere gemeentelijke verordeningen. Het omgevingsplan is dekkend voor het hele grondgebied van de gemeente. In het omgevingsplan worden functies aan locaties toegekend.